ÖKÜZ ÖLDÜ, ORTAQ AYRILDI

Öküz — iş heyvanı kimi istifadə edilən buğa (burulmuş erkək inək). == Ümumi məlumat == Kecmişdə minik-yük nəqliyyatı vasitəsi kimi iribuynuzlu heyvanlardan (kəl, öküz, zebu) da geniş istifadə edilmişdir. Hələ qədim zamanlardan iribuynuzlu mal-qara qoşqu qüvvəsi kimi əkinçilərin həyatında mühüm rol oynamışdır. Qafqazda və Ön Asiyada əsas iş heyvanı hesab edilən öküz və kəllər maldar tayfalar və əkincilər tərəfindən yuksək qiymətləndirilmiş və nəhayət, sitayiş obyektlərindən birinə cevrilmişdir. Qədim Mingəçevirdən tapılan heyvan fiqurunun təsdiqi gostərir ki, e.ə. I minillikdə öküzlərdən yük heyvanı kimi istifadə etmişlər. Sonrakı dövrlərdə də, hətta XIX əsrin 30-40-cı illərinə qədər iribuynuzlu heyvanlardan yük və qoşqu qüvvəsi kimi istifadə edildiyini müxtəlif yazılı və etnoqrafik məlumatlar təsdiq edir. İribuynuzlu heyvanlardan yükdaşıma vasitəsi kimi köçmə maldarlıqla məşğul olan əhali daha cox istifadə edirdi. Xüsusilə arandan yaylağa doğru uzanan köç yollarında ev müxəlləfatı və barxana doldurulmuş fərməşləri iribuynuzlu heyvanlara yükləyir, qadın və uşaqları da onun üstünə mindirirdilər. İctmai, iqtisadi və siyasi vəziyyətlə əlaqdar iribuynuzlu heyvanlardan yük daşımaq məqsədilə təkcə kəndli təsərrüfatlarında deyil, hərbi hissələrdə də istifadə olunmuşdur.

" Tanrı öldü " ( Almanca : Gott ist tot</img> Gott ist tot ) Fridrix Nitsşe, Tanrı öldü! ifadəsini ilk dəfə "Şən Elm" əsərində istifadə etmişdir. Nitsşe Şən Elm kitabında bunları demişdir: Tanrı öldü.Tanrıdan geriyə yalnız bir ölü qalıb.Və biz onu biz öldürdük.Özümüzü necə təsəlli edək, biz qatillərin, qatilləri?Dünyanın indiyədək sahib olduğu şeylərdən ən müqəddəs və ən qüdrətli nə idi ki, bıçaqlarımız altında qanımız axdı: bu qanı bizdən kim siləcək?Özümüzü təmizləyə biləcək hansı su var?Hansı kəffarə bayramlarını, hansı müqəddəs oyunları icad etməli olacağıq?Bizim üçün çox böyük deyilmi, bu əməlin izzəti?Ona layiq olmaq üçün biz də tanrı olmamalıyıqmı? Nitsşe bu kəlamdan "Zərdüşt belə deyirdi" əsərində də istifadə etmişdir. Nitsşe, bunu nihilizm əsrinə giriş olaraq göstərmiş və Tanrını öldürənin məhz biz olduğumuzu demişdir. "İndi hara gedirik? Bütün günəşlərdən uzağamı? Dayanmadan yıxılmırıqmı? Önə, arxaya, sağa, sola, hər yerə yıxılmırıqmı? Hələ də yüksəklik və alçaqlıq qavramları mövcuddurmu?

Öküz — İnək heyvanının erkəyi. Öküzlər — cütdırnaqlılar dəstəsinin boşbuynuzlular fəsiləsinə aid yarımfəsilə. Öküz soliteri — lentşəkilli qurdlar sinfinə aiddir.Digər Öküzovtala — Azərbaycan Respublikasının Balakən rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Öküzotu — çobanyastığıkımılər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Öküzboğan — kərəvüzkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Öküzə sitayiş (totemizm) — qədim dini dünyagörüşlərdən biri olan totemizmin təzahür forması.

Öküz soliteri (lat. Taenia saginata) — heyvanlar aləminin yastı qurdlar tipinin lentşəkilli qurdlar sinfinin siklofillidlər dəstəsinin soliterlər fəsiləsinin soliter cinsinə aid heyvan növü. Öküz solterinin epidemiyası Afrika, Latın Amerikası, Filippində və Şərqi Avropa ölkələrində mövcuddur. == Xarakteristika == Yetkin fərdi insanın nazik bağırsaqlarında yerləşir. Aralıq sahibinin bədəninə yumurta şəklində daxil olur, finna şəklində tərk edir. Yastı qurdlar əksəriyyəti kimi hermofroditdir. Uzunluğu 4–10 metrdir. Başcıqda 4 sormacıq vardır. Eynicinslidir. Yetkin sürfəsi qaramalın əzələsində yaşayır.

İbtidai öküz (lat. Bos primigenius) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin boşbuynuzlular fəsiləsinin əsl öküz cinsinə aid heyvan növü.

Əsl öküz (lat. Bos) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin boşbuynuzlular fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Ortaq türkcə əlifba (və ya Birləşmiş türkcə əlifbası / Birləşdirilmiş türk dilləri əlifbası) — Türk dillərindəki sadə səslər əsas alınaraq və eyni qaynaqdan çıxanlar təsnif bütün hərflərin göstərildiyi sistem. Hələ ortaq bir formaya qurulmamış olmasına baxmayaraq böyük nisbətdə formalaşmışdır. Türk Şurası (Türk Keneş) tərəfindən qəbul edilən Ortaq türk əlifbası 34 hərflidir. Uzun səslər: Â, Ê, Î, Ô, Û. == Səslərin təsnifatı == Türk dillərində istifadə edilən hərflər və səslər həm türkcənin özündən, həm də slavyan və ərəb dillərindən qaynaqlanar. Türkcə olan hərflərin bir qisimi də yalnız bəzi şivə tapılar, digərlərində iştirak etməz. Š=Ť və Ž=Ď. Ķķ=Ⱪⱪ və Ḩḩ=Ⱨⱨ Yarı səslər: Ă, Ĕ, Ĭ, Ŏ, Ŭ (Qırtlaq hərfləri). Ṫ hərfi əlifbada olmayan T-D səsidir (Ərəbcə:ط). Yalnız Ərəb və Osmanlıca tərcümələrində istifadə edilər. Ż hərfi əlifbada olmayan Z-S səsidir (Ərəbcə:ظ). Yalnız Ərəb və Osmanlıca tərcümələrində istifadə edilər.

Ortaq Türkcə — Şaz türkçəsi və ya Şərq türkçəsi XIX yüzilliyin rus qaynaqlarında Çağatay türkcəsi Kazan tatarlarının, noqayların, qırğızların, Krım tatarlarının, Kiçik Asiyanın və Türkiyə türklərinin danışdığı ortaq dil kimi təsvir edilirdi.Ortaq türkcə, yaxud ümumtürk ədəbi dili, türk xalqları üçün vahid dil ideyası XIX yüzilin sonlarından başlayaraq XX yüzilin 20-30-cu illərinə qədər mürəkkəb, ziddiyyətli bir inkişaf yolu keçmişdir. Bu cərəyan türk millətinin milli özünüdərk, milli oyanış prosesinin təbii nəticəsi olaraq meydana gəlmişdi.Türk soyları arasında vahid ortaq әdәbi dilin zәruriliyi ideyasi ilk dәfә XIX yüzilin 80-ci illәrindә İsmayıl Qaspıralı tәrәfindәn irәli sürülmüşdü.

Ortaq türkcə əlifba (və ya Birləşmiş türkcə əlifbası / Birləşdirilmiş türk dilləri əlifbası) — Türk dillərindəki sadə səslər əsas alınaraq və eyni qaynaqdan çıxanlar təsnif bütün hərflərin göstərildiyi sistem. Hələ ortaq bir formaya qurulmamış olmasına baxmayaraq böyük nisbətdə formalaşmışdır. Türk Şurası (Türk Keneş) tərəfindən qəbul edilən Ortaq türk əlifbası 34 hərflidir. Uzun səslər: Â, Ê, Î, Ô, Û. == Səslərin təsnifatı == Türk dillərində istifadə edilən hərflər və səslər həm türkcənin özündən, həm də slavyan və ərəb dillərindən qaynaqlanar. Türkcə olan hərflərin bir qisimi də yalnız bəzi şivə tapılar, digərlərində iştirak etməz. Š=Ť və Ž=Ď. Ķķ=Ⱪⱪ və Ḩḩ=Ⱨⱨ Yarı səslər: Ă, Ĕ, Ĭ, Ŏ, Ŭ (Qırtlaq hərfləri). Ṫ hərfi əlifbada olmayan T-D səsidir (Ərəbcə:ط). Yalnız Ərəb və Osmanlıca tərcümələrində istifadə edilər. Ż hərfi əlifbada olmayan Z-S səsidir (Ərəbcə:ظ). Yalnız Ərəb və Osmanlıca tərcümələrində istifadə edilər.

Öküz Mehmed Paşa (1557, Konstantinopol, Osmanlı imperiyası – 1619, Konstantinopol) — I Əhməd və II Osman səltənətlərində 2 dəfə — ümumilikdə 3 il 7 gün müddətinə sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı. I Əhmədin qızı Gövhər Sultanla evlənmiş, bu səbəbdən Kürəkən Mehmed Paşa olaraq da tanınmışdır. Nəsli günümüzə qədər davam edən Öküz Mehmed Paşa vəfat edəndə Ayşə və Əli adında iki övladı var idi. == Həyatı == İstanbulda öküz nalbəndliyi ilə məşğul olan Qara Həsən adlı bir kəndlinin oğludur. 1567-ci ildə saraya alınaraq burada təhsil almağa başlamışdır. Ardından müxtəlif vəzifələrə gətirilərək 1606-cı ildə silahdarlığa yüksəldi. I Əhməd dönəmində vəzirlik rütbəsi verildi və Yəmənli Həsən Paşanın yerinə 1 aprel 1607 tarixində Misir bəylərbəyi seçildi. Bu vəzifədə ikən bölgədə mərkəzi hakimiyyətə tabe olmayan siyasi qruplara qarşı siyasi tədbirlər gördü. Bu səbəbdən yerli qaynaqlarda ikinci Misir fatehi olaraq anılmışdır. 5 ilə yaxın davam etdirdiyi Misir bəylərbəyliyi illərində bölgədə güclü memarlıq fəaliyyəti ilə də məşğul olmuşdur.Misirdə gördüyü xidmətləri mükafatlandırmaq üçün 1611-ci ilin sentyabrında paytaxta çağırıldı.

Ən böyük ortaq bölən a və b natural ədədlərinin hər ikisinin bölündüyü ən böyük natural ədədə a və b-nin ən böyük ortaq böləni deyilir və ƏBOB(a;b) kimi işarə olunur. ƏBOB (a;b)-ni tapmaq üçün: a və b sadə vuruqlarına ayrılıb qüvvət kimi göstərilir. Ortaq vuruqlardan qüvvəti kiçik olanlar seçilir. Onların hasili tapılır. ƏKOB(a, b)×ƏBOB(a, b)=a×b == Nümunə == ƏBOB (75, 45)=15 75=3×5×545=3×3×5 3×5=15 == Xüsusi hallar == Birdən başqa ortaq bölənləri olmayan natural ədədlərə qarşılıqlı sadə ədədlər deyilir. Qarşılıqlı sadə ədədlərin ən böyük ortaq böləni 1-ə bərabərdir. Ardıcıl ədədlər qarşılıqlı sadə ədədlərdir. Məsələn, ƏBOB (15, 16)=1 Ardıcıl tək ədədlər də qarşılıqlı sadə ədədlərdir. Məsələn, ƏBOB (37, 39)=1 Ədədlərdən biri digərinin bölənidirsə, ƏBOB bu ədədlərdən kiçiyinə bərabərdir.

Ən kiçik ortaq bölünən — a və b natural ədədlərinin hər ikisinə bölünən ən kiçik natural ədədə a və b-nin ən kiçik ortaq bölünəni deyilir və ƏKOB (a;b) kimi işarə olunur. ƏKOB (a;b)-ni tapmaq üçün a və b sadə vuruqlarına ayrılıb qüvvət kimi göstərilir. Bütün sadə vuruqlardan qüvvəti böyük olanlar seçilir. == Nümunə == Nümunə: ƏKOB (16;24) = ? 16=2×2×2×2 24=2×2×2×3 ƏKOB(16;24)=2×2×2×3×2=48 42=2×3×6×7×14×21 70=2×7×10×35 ƏKOB(42:70)=210 Yəni böyük ədədin sadə vuruqlarını kiçikdə olub böyükdə olmayan sadə vuruqlara vururuq. == Xüsusi hallar == Birdən başqa ortaq bölənləri olmayan natural ədədlərə qarşılıqlı sadə ədədlər deyilir. Qarşılıqlı sadə ədədlərin ən kiçik ortaq bölünəni onların hasilinə bərabərdir. Ardıcıl ədədlər qarşılıqlı sadə ədədlərdir. Məsələn, ƏKOB (10, 11)=110 Ardıcıl tək ədədlər də qarşılıqlı sadə ədədlərdir. Məsələn, ƏKOB (5, 7)=35 Ədədlərdən biri digərinin bölənidirsə, ƏKOB bu ədədlərdən böyüyünə bərabərdir.

== Ortaq bölən və ən böyük ortaq bölən == TƏRİF. a 1 , a 2 , . . . , a n {\displaystyle a_{1},a_{2},...,a_{n}} tam ədədlərinin hər birinin eyni zamanda bölündüyü d {\displaystyle d} ədədinə bu ədədlərin ortaq böləni deyilir. Məsələn, 60, 25, 45 ədədləri üçün 5 ədədi ortaq böləndir. TƏRİF.Verilən a 1 , a 2 , . . . , a n {\displaystyle a_{1},a_{2},...,a_{n}} ədədlərinin ortaq bölənləri içərisindən ən böyüyünə bu ədədlərin ən böyük ortaq böləni (ƏBOB) deyib, onu ( a 1 , a 2 , . .

Aslan və iki öküz qısametrajlı cizgi filmi rejissor Ağanağı Axundov tərəfindən 1970-ci ildə çəkilmişdir. Film "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. İttifaq və birlik mikromultiplikasiya filminin əsas ideyasını təşkil edir. == Məzmun == İttifaq və birlik mikromultiplikasiya-applikasiya filminin əsas ideyasını təşkil edir. == Film haqqında == Bu film "Kaleydoskop-71" Ümumittifaq kinoalmanaxının I sayına daxil edilmişdir. == Filmin üzərində işləyənlər == Əsərin müəllifi: Seyid Əzim Şirvani Ssenari müəllifi: Maqsud İbrahimbəyov Rejissor: Ağanağı Axundov Operator: Aleksandr Milov Rəssam: Nazim Məmmədov Bəstəkar: Oqtay Zülfüqarov == İstinadlar == == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər.